Moja strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka). Dzięki nim możemy indywidualnie dostosować stronę do twoich potrzeb. Każdy może zaakceptować pliki cookies albo ma możliwość wyłączenia ich w przeglądarce, dzięki czemu nie będą zbierane żadne informacje.

Do lutego 2021 r. zgodnie z przepisami przyjmowano, że do zastosowania wyższej stawki podatkowej w podatku od nieruchomości związanych z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą wystarczy sam fakt posiadania danej nieruchomości przez podatnika. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego diametralnie zmienił tą sytuację, co niewątpliwie wpłynęło na zmianę sytuacji organu podatkowego oraz podatnika, zwłaszcza, że sądy administracyjne zaczęły orzekać zgodnie z linią nakreśloną przez TK. Zapraszam do lektury.

 

W dniu 24 lutego 2021 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie o sygn. akt: SK 39/19. TK orzekł, iż cyt.: „Art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1170) rozumiany w ten sposób, że o związaniu gruntu, budynku lub budowli z prowadzeniem działalności gospodarczej decyduje wyłącznie posiadanie gruntu, budynku lub budowli przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

            Wyrok ten ma doniosłe znaczenie praktyczne, co pokazuje już najnowsze orzecznictwo sądów administracyjnych.

            Trybunał Konstytucyjny w pkt 4.3 uzasadnienia wyroku wskazał, że cyt.: „Art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a oraz art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b u.p.o.l. uzależniają opodatkowanie podatkiem od nieruchomości w wyższej stawce, która jest przypisana nieruchomościom związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej, wyłącznie od posiadania gruntu, budynku lub budowli przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l., w swoim literalnym brzmieniu, nie uwzględnia przy tym tego czy dana nieruchomość jest faktycznie lub może być potencjalnie wykorzystywana na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej. Regulacja art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. powoduje objęcie definicją legalną gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, a co za tym idzie opodatkowanie wyższą stawką podatkową, wszystkich (z wyjątkiem określonych w art. 1a ust. 2a u.p.o.l.) nieruchomości będących w posiadaniu podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, niezależnie od tego czy podatnik faktycznie wykorzystuje je lub mógłby je wykorzystywać w swojej działalności gospodarczej. Tak rozumiany zaskarżony przepis powoduje, że sam fakt posiadania nieruchomości przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą implikuje konieczność zapłaty podatku w wyższej stawce. Ustawodawca nie odróżnia zatem dla celów zapłaty podatku od nieruchomości sytuacji podatników posiadających nieruchomości i wykorzystujących je do prowadzenia działalności gospodarczej oraz podatników posiadających nieruchomości, którzy nie wykorzystują ich do prowadzenia działalności gospodarczej. Obie grupy przedsiębiorców będą zobowiązane do zapłaty podatku w stawce wyższej, przypisanej nieruchomościom związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej. Brak tego rozróżnienia dotyka szczególnie przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, które występują w obrocie prawnym w dwojakim charakterze: jako osoby prywatne (a więc w zakresie swojego majątku osobistego) oraz jako przedsiębiorcy.

Na ten fakt zwrócił uwagę Trybunał Konstytucyjny we wskazywanym już wyroku z 12 grudnia 2017 r., sygn. SK 13/15, podkreślając, że przyjęta interpretacja art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. prowadzi do pobierania od podobnych, z perspektywy konstytucyjnoprawnej, nieruchomości - faktycznie niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - podatku od nieruchomości w różnej wysokości. Niezależnie od sposobu wykorzystania nieruchomości, osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą zapłaci podatek według wyższej stawki, jeżeli tylko prowadzi działalność gospodarczą. Natomiast osoba fizyczna nieprowadząca takiej działalności zapłaci podatek według stawki niższej. Każdy z tych podatników faktycznie nie wykorzystuje nieruchomości na cele związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. W takiej sytuacji status przedsiębiorcy (osoby fizycznej) nie ma związku ze sposobem wykorzystania przedmiotu opodatkowania i nie wpływa na wartość nieruchomości. W obu wypadkach nieruchomość nie ma związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Trybunał w przytoczonym wyroku konkludował, iż samo prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną nie jest relewantne dla opodatkowania nieruchomości stawką podatkową od nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zważywszy na ratio stosowania podwyższonej stawki, jaką jest możliwość uzyskiwania przychodów z wykorzystania danej nieruchomości w działalności gospodarczej, niezbędne jest ustalenie faktycznego sposobu wykorzystania opodatkowanej nieruchomości. Rozważania te zachowują pełną aktualność na gruncie rozstrzyganej sprawy.

W ocenie Trybunału przedsiębiorcy nie mogą być obciążani wyższą stawką podatku jedynie z powodu posiadania nieruchomości, które nie służą im do prowadzenia działalności gospodarczej. Opodatkowanie wyższą stawką podatku od nieruchomości gruntów lub budynków - niewykorzystywanych i niemogących być potencjalnie wykorzystywanymi do prowadzenia działalności gospodarczej - wyłącznie ze względu na posiadanie ich przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą Trybunał uznaje za niezgodne z art. 64 ust. 1 Konstytucji. Art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. stanowi instrument służący celom innym niż fiskalne, będący nieproporcjonalnym obciążeniem podatkowym polegającym na nieodróżnianiu sytuacji podatkowej podatników posiadających nieruchomości, ale niewykorzystujących i niemogących ich wykorzystać do prowadzenia działalności gospodarczej oraz podatników wykorzystujących posiadane nieruchomości do prowadzenia działalności gospodarczej. Zastosowane kryterium "posiadania gruntu przez przedsiębiorcę" nie realizuje wyłącznie celu fiskalnego, przez co prowadzi do nieuzasadnionego konstytucyjnie naruszenia prawa do własności. Jednocześnie zaskarżonej regulacji nie można uzasadnić ochroną interesu publicznego, co prowadzi do wniosku, że nie są w tym przypadku spełnione przesłanki testu proporcjonalności. Tym samym zaskarżoną regulację Trybunał uznaje za sprzeczną również z art. 31 ust. 3 oraz art. 84 Konstytucji. Nieproporcjonalność ingerencji w konstytucyjne prawo własności Trybunał upatruje w braku precyzyjnych kryteriów, poza samym posiadaniem nieruchomości przez przedsiębiorcę, pozwalających ustalić występowanie faktycznego lub potencjalnego związku gruntu lub budynku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zastosowanie wyższej stawki podatkowej dla nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a oraz art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b u.p.o.l.) wyłącznie na podstawie kryterium posiadania danej nieruchomości przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą stanowi nieproporcjonalną ingerencję w prawo do własności tych podmiotów.

            Wykładnia przepisów zaprezentowana powyżej przez Trybunał Konstytucyjny jest kontynuowana w najnowszym orzecznictwie sądów administracyjnych. Aktualnie pojawiły się już wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego prezentujące taki sam punkt widzenia (patrz: wyrok NSA z dnia 19 maja 2021 r. sygn. akt: III FSK 3449/21; wyrok NSA z dnia 19 maja 2021 r. sygn akt: III FSK 3422/21; wyrok NSA z dnia 1 czerwca 2021 r. sygn. akt: III FSK 3555/21).

            Co więcej, również wojewódzkie sądy administracyjne zaczęły orzekać zgodnie w/w wskazaną linią orzeczniczą TK oraz NSA (patrz: WSA w Szczecinie wyrok z dnia 8 września 2021 r. sygn. akt: I SA/Sz 415/21; WSA w Gliwicach wyrok z dnia 27 lipca 2021 r. sygn. akt: I SA/Gl 738/21; WSA w Kielcach wyrok z dnia 8 lipca 2021 r. sygn akt: I SA/Ke 182/21).

            Warto także zauważyć, iż w orzecznictwie pojawiły się wskazówki jak oceniać czy dany grunt, budynek czy budowla są związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 23 czerwca 2021 r. sygn. akt: III FSK 20/21 cyt.: „Do ustalenia istnienia związku nieruchomości z prowadzoną działalnością gospodarczą przydatne mogą być na przykład takie okoliczności jak wprowadzenie nieruchomości do ewidencji środków trwałych, ujęcie wydatków na nabycie lub wytworzenie oraz utrzymanie w kosztach działalności gospodarczej. O istnieniu takiego związku może też świadczyć charakter rzeczy (np. budowli), wskazujący na jej gospodarcze przeznaczenie”. W tym samym tonie wypowiedział się WSA w Lublinie w wyroku z dnia 18 czerwca 2021 r. sygn. akt: I SA/Lu 53/21 zgodnie z którym cyt.: „W ustaleniu istnienia związku nieruchomości z prowadzoną działalnością gospodarczą przydatne mogą być na przykład takie okoliczności jak: wprowadzenie nieruchomości do ewidencji środków trwałych, ujęcie wydatków na nabycie lub wytworzenie oraz utrzymanie w kosztach działalności gospodarczej. O istnieniu takiego związku może też świadczyć charakter rzeczy, wskazujący na jej gospodarcze przeznaczenie. W każdym przypadku ustalenie związku nieruchomości z prowadzeniem działalności gospodarczej nie może ograniczać się tylko do wykazania posiadania tych nieruchomości.

            Z powyższego wynika, iż sam fakt posiadania danej nieruchomości przez przedsiębiorcę nie jest już wystarczający do zastosowania wyższej stawki podatkowej (grunty czy budynki) lub do powstania obowiązku podatkowego (budowle). Aktualnie należy ustalić również faktyczny związek danej nieruchomości z prowadzona przez podatnika działalnością gospodarczą.      

            W tym miejscu warto także przytoczyć wyrok WSA w Opolu z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie o sygn. akt: I SA/Op 169/21 zgodnie z którym cyt.: „W świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 lutego 2021 r., SK 39/19, sam fakt posiadania nieruchomości przez podatnika prowadzącego działalności gospodarczej nie uzasadnia twierdzenia, że wszystkie posiadane przez niego nieruchomości są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Związek ten, oprócz samego posiadania nieruchomości przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, powinien być oparty na faktycznym lub nawet potencjalnym wykorzystywaniu danej nieruchomości w prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.”

            W podobnym tonie wypowiedział się WSA w Lublinie w wyroku z dnia 23 czerwca 2021 r. sygn. akt: I SA/Lu 136/21 zgodnie z którym cyt.: „Do nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej zaliczone winny być również te grunty lub budynki, które przejściowo nie są wykorzystywane przez podatnika w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, ale ich cechy oraz rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej powoduje, że mogą być one wykorzystywane na ten cel.

            W konsekwencji powyższego orzecznictwa, stwierdzić należy, iż od strony praktycznej znacznie zmieniła się sytuacja procesowa organu podatkowego jak i podatnika.

            Organ podatkowy nie może bowiem aktualnie poprzestać na wykazaniu jedynie faktu posiadania danej nieruchomości przez przedsiębiorcę - podatnika, ale również w ramach postępowania dowodowego musi wykazać, iż dana nieruchomość jest związana w prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą.

            Natomiast podatnik w przypadku zaniechania przez organ podatkowy zebrania materiału dowodowego na powyższe okoliczności, ma podstawy do wniesienia odwołania od decyzji podatkowej.

r. pr. Karol Kłosowski

Zadzwoń do mnie i umów się na spotkanieKontakt

KLAUZULA INFORMACYJNA RODO


Copyright © 2021 Kancelaria Radcy Prawnego Karol Kłosowski. Design by LA DESIGN

Logo KK